Çocuklarda Öfke Yönetimi

Çocuklar Öfke Duygusuyla Nasıl Başedebilir?

                  Çocuğunuz kolayca hayal kırıklığına uğruyor ve öfkeleniyorsa, henüz öfkesini yönetme becerisine sahip değilse bu beceriyi kazandırmak için biz yetişkinlerin yardımı gerekebilir. Duygu regülasyonu bebeklikten itibaren ebeveynin çocuğu nasıl sakinleştirdiği ile ilintilidir. Önce kendi duygularımızı regüle edebilmeliyiz ki çocuklar da bizleri model alarak sakinleşme becerilerini geliştirebilsinler. Bu nedenle atılabilecek adımlardan ilki kendimizi gözlemlemek ve zorlandığımız noktaları bulup, bunlar üzerine çalışmak olabilir. Bu en zor süreçtir ve ara ara kendi duygularımızı yoklamak ve tepkilerimizin farkına vardıktan sonra küçük küçük dokunuşlar yapmak gerekebilir. Gelelim daha kolay kısmına; çocuklar için özellikle öfke, kızgınlık, hayal kırıklığı, üzüntü gibi soyut kavramları somutlaştırmak önemlidir. Çocuklar öfkelendiğinde bunun altında bir hayal kırıklığı yatıyor olabilir ve henüz sözel olarak ifade etmede güçlük çekiyor olabilirler. Durumun ne olduğunu fark ettiyseniz bunu konuşabilmek, onun da kendisini ifade etmesine izin vermek oldukça faydalıdır. Ancak çoğunlukla işin içine birtakım oyunlar, etkinlikler ya da çocuğun ilgisini çekebilecek bir şeyi dâhil etmediğimizde bu oldukça zorlayıcı olabilir. Peki, neler yapabiliriz?

Beyin Fırtınası Oturumu: Neler sinirini bozuyor?

  • Hayal kırıklığı yaratan durumları tespit etmek için beraber “Neler sinirimi bozuyor?” listesi oluşturun. Bunu renkli bir kartona, renkli kalemler kullanarak yapın. Örneğin; “Parktaki çocuklar beni oyunlarına almayınca üzgün hissediyorum.” gibi cümlelerle yaşadığı problemi somutlaştırın. Yanına resimlerini çizerek ya da yüz ifadeleri kullanarak görselleştirin.
  • Her bir durum için önceden baş etme stratejileri belirleyin. Örneğin; “Parkta seninle oynamak istemezlerse neler yapabilirsin?” Aklınıza gelen faaliyetleri bulup yazın. Mesela “Kendi başıma salıncakta sallanmak da keyif veriyor, onu yapabilirim.” gibi alternatifler yazın.

Sakinleşme Müdahaleleri

Listedeki sakinleşme müdahalelerinin hangilerini denedi?

Strateji Puan Çıkartma
Nefes al ve 3’e kadar say 7/10

Hangileri yardımcı oldu?

Hangileri yararlı değildi?

Bu listede olmayan ama denemek istediği herhangi bir müdahale var mı?

Dene ve Puan Ver! àÇocuğun yeni denediği yatıştırıcı becerileri takip etmek için bir çizelge yapabilir. Ne kadar işe yaradığını puanlayabilir ve bunu yapma cesareti gösterdiği için (müdahale işe yaramasa bile) bir çıkartma yapıştırabilirsiniz.

Nefes Almak

Hayal kırıklığı ve stres hissederken nefesimizi tutma ve kaburga nefesi alma eğilimindeyizdir. Güçlü duyguları yönetmeye yardımcı olmak için nefes almanın daha etkili bir yolu vardır: Diyafram Nefesi! Bir diğeri de gergin anlarda derin nefes almaktır. Aşağıdaki etkinlikler, çocukların nefes kontrollerini arttırmalarına yardımcı olmak için çeşitli nefes tekniklerini uygulamanın yollarını sunuyor.

Tüyü Havada Tutma: Çocuğa küçük bir tüy verilir ve üfleyerek ne kadar süre havada tutabileceğine bakılır. Bu etkinlik, çocuğun gerginliğini gidermek üzere odaklanmış ve güçlü bir nefesle nefes almasını teşvik ediyor.

Balon Şişirme: Balonu şişirtip, ağzını bağlamadan bırakın ve uçmasını izleyin. Hem nefes egzersizi yapmanıza hem de kahkaha atmanıza olanak sağlar. Unutmayın! Gülmek gerginliği hafifletmenin en keyifli yollarından biridir.

Ejderha Gibi Üflemek: Tuvalet kâğıdı rulosunu bir ejderha gibi boyayın, iç kenarlarına kırmızıya boyadığınız ince şerit halindeki peçeteleri yapıştırın. Çocuğunuz, karton ruloyu ağzına tutar ve hareket eden peçete alevlerinin görülebilmesi için güçlü bir şekilde nefes verir.

Don! Nefes! : Açık alanda, bir veya daha fazla çocukla oynanabilir. Normal etkinliğinizi sürdürürken çeşitli zamanlarda “Don! Nefes!”  diyebilirsiniz. O zaman çocuğun hareketsiz kalması ve etkinliğe geri dönmeden önce üç derin nefes alması gerekir. Anlık ve saçma olduğu için genelde sevilen bir oyundur ve aynı zamanda “Don!” yönergesi dürtü kontrol becerilerini de geliştirir.

Öfkeyi Boşaltmak için Duyusal Uyaran Kullanma

Balonlu Naylon Sebili: Boş bir peçete kutusunu süsleyin, içine balonlu naylon ambalajları kutunun içine sığacak şekilde yerleştirin. Çocuğunuz kızgınlık belirtisi gösterdiğinde, ona bu balonlu naylon parçasını alıp patlatmasını hatırlatın.

Alüminyum Folyo Heykeller: Alüminyum folyo, çocuğun şekillendirmesini ve ezmesini sağlayan bir dokuya sahiptir. Çocuğa şekillendirmesi için izin verin. Sıkıştırma, ellerde ve vücuttaki gerginliği gidermeye yardımcı olacaktır.

Pamuk Topu Saldırısı: Evde bir kapta pamuk topları bulundurun. Kızgın olduklarında pamuk topu saldırısı seçeneği sunun. Her pamuk topunu olabildiğince sert yere çarpmalarını isteyin. Tabi sert bir şekilde çarpmayacak ama denerken eğlenceli ve gerilimden kurtulmaları için bir fırsat olacaktır.

Stres Topları: Çocuğunuza oyun hamuru verin, biraz onunla oynamasını sonrasında fındık büyüklüğünde toplar yapmasını isteyin. Bir balonun ağzını olabildiğince açın ve oyun hamuru toplarını içine atmasını sağlayın. Balonun ağzını bağlayın. Bu stres topunu nasıl ve ne zaman sakinleştirici bir strateji olarak kullanabileceğini tartışın.

Ara Vermek

Kar Küresi: Çocuk öfkeli ya da gerginse, sakinleştirici araç koleksiyonunuza “kar küresi” ekleyebilirsiniz. Kızgınken sallayabilir, karlar dibe çökene kadar derin nefesler alabilir. Bu özellikle görsel ipuçlarına iyi cevap veren çocuklar için yararlıdır.

Parıltılı Şişe: İçinde figür olmayan kar küresi olarak düşünebilirsiniz. Şeffaf plastik şişenin içine su, sim ve birkaç damla gliserin damlatın. Şişe kapağını sıkıca kapatın ve sallayın. Şişedeki parıltılar bizim duygularımıza çok benzer. ‘Sarsıldığımızda’ düşüncelerimizin ve duygularımızın her yanı kapladığını hissederiz. Ancak bedenimizi ve zihnimizi nefesimize odaklayıp susturursak şişedeki parıltı dibe çökmeye başlar, durulan duygular gibi. Parıltı şişesi duyguların gelip geçici olduğunu göstermek için basit bir canlandırma görevi görür ve ara vermek için iyi bir araçtır.

Güvenli Alan ve Meditasyon Alanları: Çocuğun bunalmış hissettiğine gidebileceği güvenli bir yer oluşturun. Alan; pelüş bir hayvan, boncuk, Parıltılı Şişe veya kendini sakinleştirebilecek başka öğelere sahip olabilir. Örneğin; bir çadır, odanın çocuk tarafından belirlenmiş ve tasarlanmış bir köşesi vb.

Kaynak: Çocuklar için Duygularla İletişim Becerileri- Bonnie Thomas             

Klnk. Psk. Damla Ekmekçibaşı